Με τον όρο χολολιθίαση περιγράφουμε την ύπαρξη λίθων εντός της χοληδόχου κύστης. Η χολή είναι ένα υγρό που παράγεται συνεχώς από το συκώτι, παροχετεύεται δια μέσου ενός μικρού σωλήνα προς τον εντερικό σωλήνα, όπου χρησιμεύει στην πέψη των τροφών. Η χοληδόχος κύστη αποτελεί ένα χώρο προσωρινής αποθήκευσης της χολής στην πορεία της από το συκώτι προς το έντερο. Με τον απλουστευμένο όρο «πέτρες στη χολή» εννοούμε την ύπαρξη λίθων στη χοληδόχο κύστη, κατάσταση που εμφανίζεται στο 15-20% του πληθυσμού. Η αιτία δημιουργίας λίθων είναι άγνωστη, υπάρχουν ωστόσο προδιαθεσικοί παράγοντες, όπως η προχωρημένη ηλικία, το γυναικείο φύλο, η παχυσαρκία, η κληρονομικότητα, ο σακχαρώδης διαβήτης και οι φλεγμονές του χοληφόρου συστήματος.
Ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων που έχουν χολολιθίαση δεν εμφανίζουν συμπτώματα και δεν χρήζουν θεραπείας. Όταν οι λίθοι προκαλούν συμπτώματα, όπως πόνος (κωλικός ήπατος), δυσπεψία, αίσθημα βάρους στην άνω κοιλιά, τότε η χολολιθίαση λέγεται συμπτωματική και χρήζει χειρουργικής θεραπείας. Η αναγκαιότητα χειρουργικής θεραπείας της συμπτωματικής χολολιθίασης έγκειται στο γεγονός ότι επί συμπτωματικής χολολιθίασης αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα επιπλοκών της χολολιθίασης, οι οποίες έχουν σοβαρές συνέπειες στην υγεία των ασθενών. Οι επιπλοκές της χολολιθίασης είναι η χολοκυστίτιδα (φλεγμονή της χοληδόχου κύστης), το εμπύημα της χοληδόχου κύστης, το ηπατικό απόστημα, ο ύδρωπας της χοληδόχου κύστης, η διάτρηση της χοληδόχου κύστης, η μετακίνηση λίθων από την κύστη στο χοληδόχο πόρο με αποτέλεσμα απόφραξη της ροής της χολής προς το έντερο και τη δημιουργία ικτέρου, χολαγγειϊτιδας (φλεγμονή των χοληφόρων) και παγκρεατίτιδας (φλεγμονή του παγκρέατος). Όλες αυτές οι επιπλοκές μπορεί να είναι δυνητικά θανατηφόρες καταστάσεις.
Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης αρκεί ένας υπερηχογραφικός έλεγχος, στον οποίο αναδεικνύονται αξιόπιστα οι χολόλιθοι. Επιπρόσθετα απαιτούνται εργαστηριακές εξετάσεις για την εκτίμηση της ενδεχόμενης ηπατικής βλάβης και της ηπατικής λειτουργίας, όσο και για την ύπαρξη ή όχι φλεγμονής. Δεν θα πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι στη δεξιά άνω κοιλιά υπάρχουν όργανα και καταστάσεις που επίσης μπορούν να παρακωλύσουν τη ροή της χολής και να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα, ώστε να απαιτείται περαιτέρω διαγνωστική διερεύνηση.
Η θεραπεία εκλογής της συμπτωματικής χολολιθίασης καθώς και των επιπλοκών της είναι η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή), η οποία σήμερα διενεργείται σχεδόν αποκλειστικά λαπαροσκοπικά, και αποτελεί μια από τις πρώτες επεμβάσεις, στις οποίες καθιερώθηκε η λαπαροσκοπική τεχνική. Στις περιπτώσεις φλεγμονής η επέμβαση πρέπει να γίνει σε επείγουσα βάση. Σε περίπτωση που κατά τη χειρουργική επέμβαση τεθεί η υποψία καρκίνου της χοληδόχου κύστης ή αδυναμίας διενέργειας λαπαροσκοπικής αφαίρεσης, επιβάλλεται η μετατροπή της επέμβασης σε ανοικτή. Μετατροπή σε ανοικτή επέμβαση μπορεί να χρειαστεί και στις περιπτώσεις που υπάρχει διάτρηση της χοληδόχου κύστης.
Μετά από μια λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή επιτρέπεται στον ασθενή ήδη από την 1η μετεγχειρητική ημέρα να σιτιστεί ελαφρά και να κινητοποιηθεί. Η έξοδος από το νοσοκομείο εξαρτάται από τα διεγχειρητικά ευρήματα, τις συνοδές νόσους και την κατάσταση του ασθενούς. Σε περιπτώσεις συμπτωματικής χολολιθίασης χωρίς ιδιαίτερα διεγχειρητικά ευρήματα ο ασθενής εξέρχεται του νοσοκομείου την 1η ή την 2η μετεγχειρητική ημέρα. Η δίαιτα του ασθενούς κατά τις πρώτες 2-3 εβδομάδες μετά από την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης προτείνεται να είναι ελαφρά άλιπος. Στη συνέχεια δεν υπάρχουν διαιτητικοί περιορισμοί.